Thema 5

De ruimtewetenschap

We leven in een tijd waarin de wetenschappelijke ontwikkelingen en ontdekkingen zich in een razend tempo opvolgen. Zo ook in de ruimtewetenschap. We verbazen ons er over wat ze telkens weer aan de weet komen. Buiten onze eigen planeet is er veel aandacht voor sterrenstelsels, zwarte gaten en de mogelijkheid om straks kolonies op andere planeten te vestigen. We wandelden al op de maan, we rijden al rond op Mars en dit is nog maar het begin.

Alle hongersnood in de wereld ten spijt (waar bij gezegd moet worden dat ook oorlogen daar vaak de oorzaak van zijn) worden er jaarlijks miljarden dollars, roebels, renminbi’s en euro’s besteed aan de ruimtevaart. Want, zo zeggen ze, dat is nodig om onze toekomst veilig te stellen. De aarde raakt uitgeput en we willen straks toch wel graag een plekje om te kunnen wonen. Het bewijs waar de wetenschap het liefst mee op de proppen komt, is dat het heelal is ontstaan door de oerknal, de "Big Bang". Dat zou immers het moment zijn waarop alles begon. De knappe koppen bouwen daarom steeds grotere telescopen, want hoe groter en geavanceerder, des te verder ze terug kunnen kijken in de tijd. Het is wachten op het moment dat ze de telescopen zodanig kunnen bouwen dat ze uiteindelijk kunnen zien waar ze al die tijd zo naar uitzagen: "het begin van alles! "

Duizelingwekkend allemaal! Daarom gaan we nu even ontspannen. Het is weekend (sorry als je dit net op maandag leest), dus kun je mooi even een kort tripje maken. Je gaat uiterst relaxt een stukje toeren met je privé-ruimtescheepje. Nadat je een tijdje langs de rand van ons zonnestelsel hebt gechilled besluit je weer huiswaarts te keren. Tijdens je heen- en terugreis vergaap je je aan diverse sterren en planeten. De reis zelf is nogal saai, want al die sterren en planeten zien er min of meer hetzelfde uit: grauw, grijs en vooral doods. Maar dan eindelijk, dan is het zover! In de verte zie je dat steeds groter wordende bekende blauwe stipje voor je opdoemen. En dan, even voordat je de dampkring binnenkomt, zie je die prachtige planeet aarde in al zijn volheid voor je: de blauwe zeeën, het vlakke land, afgewisseld met heuvels en besneeuwde bergtoppen, de bossen, en dat alles sfeervol versierd met mooie wolkenvelden, orkaancirkels, onweerslicht en het noorderlicht. Wát een pracht, wat een verschil met die andere grijze, saaie bollen die je even daarvoor passeerde!

Je uitstapje zit er alweer op, ik hoop dat je genoten hebt. Terug nu naar de knappe koppen.
Ondanks alle indrukwekkende informatie die we vanuit de ruimtewetenschap ontvangen, hebben we er tot op de dag van vandaag helaas nog steeds geen enkel bewijs van hoe het heelal is "ontstaan". Nog niet eens een vaag zwart-wit fotootje. Nog niet eens! Maar we weten gelukkig wel dat de "Big Bang" de veroorzaker is. Dat bewijs komt straks vanzelf wel een keertje dankzij de telescoop, weten we inmiddels.
Het ontbreken van het bewijs van de oerknal is één van de vele voorbeelden van het feit dat wetenschappelijke stellingen regelmatig op aannames gebaseerd zijn. Aannames zijn soms nodig omdat men ergens een paar belangrijke formules mist. Zonder die aannames zouden daardoor hele theorieën spaak lopen. Met een aanname kan je weer verder. Het is het tijdelijk ontbrekende schakeltje van je ketting. Vanwege talrijke succesvolle ontdekkingen, ook in de techniek en de medische wereld, is het al vaak bewezen dat veel aannames achteraf bleken te kloppen. Op zich dus niets mis met het principe van aannames, er is immers vaak genoeg gebleken hoe waardevol het kan zijn. So far so good.

Aannames zijn altijd afhankelijk van de kennis die men heeft op dat moment. Men kiest daarbij dan uiteraard de meest voor de hand liggende theorie. Dat is dan ook de reden dat theorieën met enige regelmaat moeten worden bijgesteld. De aannames waren dan toch niet helemaal zoals ze dachten. De kennis bleef zich immers vermeerderen en nieuwe inzichten werden geboren.
Hoe vaak lees je bijvoorbeeld wel niet dat ze hebben ontdekt dat die of die ster veel ouder blijkt te zijn dan ze tot nu toe beweerden. O nee, dat staat er nooit zo. Het woord "beweerden" lees je dan nergens. Dat woord wordt in dergelijke gevallen altijd zorgvuldig vervangen door het woordje "dachten". Want als je het zou hebben over "beweren"’, dan maak je jezelf toch een beetje ongeloofwaardiger dan dat je je al die tijd voordeed, toch?

Laten we eens even in Jip en Janneke taal kijken wat de wetenschap ons voorhoudt. Zij leert ons vanuit hun evolutietheorie dat er vroeger niets was. Maar dat er op enig moment een enorme knal kwam: de oerknal, alias de "Big Bang". De oorzaak van deze knal is niet bekend. Lekke gasleidingen hadden ze toen nog niet en och, er zijn wel wat verklaringen voor bedacht, maar aan vage bedenksels hebben we helaas niet zoveel.

Hoe dan ook, de knal kwam en door de knal ontstond er vanuit het "niets" ineens "iets". Doe mij een lol en ga nu over deze laatste zin net zo lang nadenken tot je hem begrijpt. Doe trouwens ook maar niet, want ik zie je niet meer terug.
Het "iets" bestond uit pure chaos. Nou, dát lijkt me dan wel weer logisch, want steek maar eens een zwaar stuk vuurwerk af in de plaatselijke slijterij. Zowel de eigenaar als de politie zullen je overtuigen van het feit dat je chaos hebt veroorzaakt. Maar nu komt er iets wonderlijks. Vanuit die chaos ontstond er in de loop van miljarden jaren uiteindelijk orde! Helemaal vanzelf! Alle rondslingerende troep verzamelde zich zodanig dat zich ons heelal vormde met al zijn sterren. Ieder daarvan veroverde zijn eigen plekje en bleef daar uiterst nauwkeurig hangen en rondjes draaien. Zo ook onze eigen prachtige blauwe planeet met alles erop en eraan. Zo zie je maar, als je maar genoeg geduld hebt kan je veel bereiken en je hoeft er niet eens iets voor te doen.
Die orde die vanuit de chaos ontstond, bleek zélfs in staat om onze aarde compleet te voorzien met alles wat erop en eraan zit. Met alles wat je op het laatst van je ruimtereisje zo wonderlijk mocht aanschouwen! Allemaal ontstaan uit toe…. En dan durven sommigen nog te beweren dat toeval niet bestaat!!
Alsof het allemaal nog niet gek genoeg was, werd er door die chaos ook enorm veel aandacht besteed aan het aankleden van onze planeet. Omdat er water was, ehh…ja dat was er gewoon, vormde zich leven. Leven! Kan je het je voorstellen? Planten, bomen, dieren... én jij. Uiteindelijk kwam ook jij, de mens! Als mutatie uit het apen-ras! De aap, je betbetbetbet -en nog een heleboel betjes- overgrootouders! Ik zeg het gewoon nog een keer: áls je maar geduld hebt!

Het zou zo maar kunnen dat je me in dit thema betrapte op enig cynisme. Normaliter is cynisme zeker mijn ding niet, maar nu maakte ik graag een uitzondering omdat ik zo graag wil dat je ogen voorzichtig en geleidelijk aan steeds meer open gaan. In de hoop dat een vleugje cynisme daarbij zou helpen.