Thema 1

Het leven is doodgaan

En elk glas is half leeg. Je zou zomaar kunnen denken dat ik zo denk als je de titel van dit thema leest. Maar bij mij zijn de glazen (bijna) altijd half vol, dus wees gerust.

Je mag nu in gedachten even teruggaan naar het moment van je komst hier op aarde: je geboorte. Toen jouw leven begon, gebeurde er een aantal dingen. Op het moment dat je vanuit de moederschoot je plaats in deze wereld opeiste, was ademen het eerste dat je deed. Wel zo fijn. Vrij snel daarna vond je waarschijnlijk ook het huilen uit, maar er was nog iets dat na je geboorte meteen begon, en dat is iets waar je niet zo snel iemand over hoort praten: de duur van je leven, waar je nog maar net mee begonnen was, begon per direct steeds korter te worden!

"Pardon? Ik begon pas met het leven en jij beweert nu dat mijn leven direct na mijn geboorte juist korter begon te worden?"

En toch is het zo, want je bent maar beperkt houdbaar. Direct vanaf het moment dat jij het leven kreeg kwam de dood immers steeds dichterbij. Wie je ook bent, wie je ouders ook zijn of waren, er valt niet over te onderhandelen. Het is een onomkeerbaar en onafwendbaar proces dat ook op het moment dat je dit leest nog steeds gaande is en voor ieder mens geldt.

Om het nog iets anders te zeggen: zie in gedachte je eigen geboorte voor je. Naast je moeder, die op het punt staat jou ter wereld te brengen, staat op het nachtkastje een reusachtige zandloper. Direct nadat jij ter wereld komt wordt de zandloper omgekeerd door een onzichtbare hand. De eerste zandkorrels vallen meteen door de smalle opening. En zodra de laatste zandkorrel daar doorheen dreigt te vallen, weet jij (inmiddels) dat je je zaakjes geregeld moet hebben. Want dat is het moment waarop jij je laatste adem uitblaast. Zoals iedereen wel weet, doen de meeste zandlopers er een jaartje of tachtig over voordat die laatste korrels vallen. Dat dan weer wel. Maar zoals ik al eerder schreef, dat geldt zeker niet voor iedereen.

"Doodgaan is wel het láátste dat ik zal doen!", heeft een lolbroek ooit geroepen. Doodgaan is door het (meestal) langzame en geleidelijke karakter van het aftakelingsproces een niet zo heel "aanwezig" gebeuren. Maar we komen er niet onderuit dat we ten volste weten dat het wel degelijk steeds dichterbij komt. En dat zorgt er voor dat we ons hele leven door, elke dag opnieuw, worden geconfronteerd met het feit dat het leven hartstikke tijdelijk is. Helaas (of gelukkig maar, net hoe je ‘t bekijkt) hebben we geen zicht op de status van de zandloper. We weten alleen dat hij geen pauzeknop kent, maar hoe vol het bovenste deel nog is weten we meestal niet. Ja, door bepaalde omstandigheden zoals ziektes kunnen we een ernstig vermoeden hebben, maar dat zijn de uitzonderingen.

Al die onwetendheid over "dat ene" moment en het zeker weten dát het ergens een keer ophoudt, dat knaagt. Bij de één bewust, bij de ander wat onbewuster, maar nooit geheel onbewust. Dat knagen vindt plaats bij iedereen en als er ergens aan geknaagd wordt ontstaat er schade of pijn. Knagen eist zijn tol. Want hoeveel vreugde je ook ervaart in je leven, om "dat ene" dagelijks te moeten "weten" zorgt voor een hinderlijke, chronische schaduw over je levensvreugde. Voor ieder mens die levensvreugde ervaart, al is het misschien nog zo weinig, is dit een vreselijk vooruitzicht. Punt. En of we nou dertig of negentig jaar oud worden, het leven is altijd te kort. We stoppen de gedachte aan de dood daarom het liefst maar zo ver mogelijk weg, want we worden er alles behalve vrolijk van. "We kunnen er toch niets mee", zeggen we dan.